Chất béo màu nâu – giải pháp điều trị đái tháo đường typ2

Chất béo màu nâu là gì?

Trong cơ thể người, động vật có vú, gặm nhấm, có chứa 3 loại chất béo chính: Chất béo màu trắng là dạng dự trữ của calo dư thừa, tập trung chủ yếu ở vùng đùi, xung quanh eo. Chất béo màu nâu được gọi là chất béo đặc biệt, có thể đốt cháy calo dư thừa tạo nhiệt để giữ ấm cho cơ thể và được tìm thấy chủ yếu ở xung quanh vùng cổ, cột sống, tim, não. Chất béo màu be có thể do chất béo màu trắng tạo ra sau đó sẽ chuyển hóa thành chất béo màu nâu hoặc được tạo ra theo một cơ chế khác; và cũng có tác dụng sinh nhiệt nhưng cơ chế hoạt động và các tác dụng khác của chất béo màu be vẫn chưa được nghiên cứu.

Chất béo màu nâu có chứa mitochondria, thành phần có chứa sắt tạo nên màu nâu của chất béo. Đây được coi là chất béo đặc biệt vì nó đốt cháy chất béo dư thừa để tạo nhiệt giúp giữ ấm cho cơ thể. Trước đây các nhà khoa học cho rằng chất béo màu nâu chỉ có ở động vật, không tồn tại trong cơ thể người. Tuy nhiên, gần đây các nhà khoa học đã phát hiện ra chất béo màu nâu có ở khu vực xương bả vai ở trẻ sơ sinh và vùng thượng đòn ở người trưởng thành.

Chất béo màu nâu có tỉ lệ cao ở trẻ sơ sinh, chiếm khoảng 5% trọng lượng cơ thể. Các nhà nghiên cứu nhận thấy chất béo màu nâu giảm dần theo độ tuổi. Tuy nhiên lại có hàm lượng rất khác nhau ở những người trưởng thành: những người béo phì có hàm lượng chất béo màu nâu thấp hơn người gầy và những người tiếp xúc với điều kiện khí hậu lạnh lâu dài có thể thúc đẩy tăng sinh chất béo màu nâu.

Chất béo màu nâu đốt cháy chất béo, đường tạo nhiệt

Lợi ích của chất béo màu nâu đối với bệnh đái tháo đường typ2

Chất béo màu nâu đốt cháy đường, chất béo dư thừa để tạo nhiệt, đồng thời tăng hấp thu glucose vào tế bào. Kích thích tăng sinh chất béo màu nâu có thể mở ra một hy vọng trong điều trị đái tháo đường (ĐTĐ) typ2 và bệnh béo phì (nguy cơ tiền đái tháo đường).

Tăng hấp thu glucose vào tế bào

Các nhà nghiên cứu từ đại học Stockholm – Thụy Điển cho biết: Chất béo màu nâu có thể tăng hấp thu glucose vào tế bào, đồng thời có tác dụng sinh nhiệt do đốt cháy đường và chất béo. Họ cho rằng có thể kích thích tạo chất béo màu nâu để làm giảm nồng độ đường trong máu, giảm lượng calo dư thừa và có khả năng điều trị được bệnh ĐTĐ typ2.

Giáo sư Tore Bengtsson – chủ nhiệm của nghiên cứu cho biết: Đã phát hiện một đường truyền tín hiệu khác được kích hoạt từ chất béo màu nâu làm giảm nồng độ đường trong máu ở những người bệnh ĐTĐ typ2 – do các tín hiệu từ insulin không còn khả năng đáp ứng hoặc bị suy yếu. Đường truyền tín hiệu này được phát ra từ các “thụ thể adrenergic” trên bề mặt chất béo màu nâu. Các thụ thể adrenergic (Epinephrine và norepinephrine) được gắn trên hầu hết các tổ chức của cơ thể và làm tăng sự hấp thu glucose vào tế bào.

Nghiên cứu về mối liên hệ giữa chất béo màu nâu và bệnh đái ĐTĐ, các nhà khoa học của trường Đại học Califfornia – Berkeley còn cho biết hàm lượng chất béo màu nâu làm tăng độ nhạy cảm của insulin.

Tăng cường đốt cháy chất béo dư thừa

Chất béo màu nâu không chỉ tăng hấp thu glucose vào tế bào mà còn giúp giảm nồng độ chất béo dư thừa - nguyên nhân dẫn đến béo phì và nguy cơ tiến triển ĐTĐ typ2. Nó có thể đốt cháy trung bình 300 – 400 calo mỗi ngày, tăng 50g chất béo màu nâu có thể tăng 20% khả năng đốt cháy chất béo trong cơ thể người.

Các nhà khoa học tại đại học Michigan đã phát hiện ra hormone NRG4 là do chất béo màu nâu tiết ra. Những con chuột thiếu hormone này sẽ bị rối loạn trao đổi chất khi ăn bữa ăn giàu chất béo, calo và tăng nguy cơ tiến triển đái tháo đường type 2, gan nhiễm mỡ. Những con chuột có nồng độ NRG4 cao hơn ít bị ảnh hưởng bởi chế độ ăn uống giàu chất béo.

Lin – một người tham gia nghiên cứu cho biết: Trong tất cả các mẫu chuột có biểu hiện béo phì đều giảm nồng độ hormone NFG4. Trên người, số lượng NRG4 tỉ lệ nghịch với cân nặng. Những người mắc bệnh béo phì, tế bào chất béo màu nâu giảm hoặc mất khả năng chuyển hóa chất béo thành nhiệt. Ông cho rằng nguyên nhân béo phì là do thiếu hụt NRG4 hay do sự suy giảm chức năng, mất cân bằng của tế bào chất béo màu nâu.

Một nghiên cứu khác của các nhà khoa học từ trường Đại học Califfornia – Berkeley đã phát hiện ra protein Zfp516 – protein đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa chất béo màu trắng thành chất béo màu nâu. Những con chuột có nhiều protein Zfp516 có trọng lượng thấp hơn 30% so với những con chuột đối chứng với cùng một chế độ ăn giàu chất béo trong 4 tuần. Protein này có thể trở thành mục tiêu quan trọng để nghiên cứu điều trị và phòng bệnh béo phì cũng như một số bệnh liên quan đến béo phì như ĐTĐ typ2.

Thời tiết lạnh làm tăng sinh chất béo màu nâu

Khí hậu lạnh thúc đẩy tăng sinh chất béo màu nâu

Các nhà khoa học thuộc Viện nghiên cứu quốc tế về bệnh tiểu đường đã tiến hành một nghiên cứu nhỏ trên những người đàn ông độ tuổi 19 – 23, trong 4 tháng và đặt nhiệt độ trong phòng ngủ của họ. Kết quả cho thấy: Ở nhiệt độ khoảng 19°C đã làm tăng lượng chất béo màu nâu của nam giới và tăng thêm 30 – 40% lượng calo được đốt cháy. Khi nhiệt độ tăng lên 27°C thì lượng chất béo màu nâu giảm xuống.

Scherer – nhà nghiên cứu tại UT Southwestern cũng cho biết: Khi nhiệt độ giảm xuống, các tế bào mỡ trắng ở chuột đã chuyển hóa thành các tế bào chất béo màu nâu để tăng đốt cháy calo, sinh nhiệt giữ ấm cho cơ thể.

Đồng kết quả với nghiên cứu trên, các nhà khoa học của trường Đại học Califfornia – Berkeley nhận thấy việc tiếp xúc với nhiệt độ lạnh làm tăng nồng độ protein Zfp516. Kết quả nghiên cứu trên chuột cho thấy: Những con chuột ở điều kiện lạnh có mức tăng protein Zfp516 và khi vô hiệu hóa gen sinh ra protein Zfp515 trên phôi chuột, phôi đã không phát triển thêm chất béo màu nâu.

Hy vọng trong tương lai gần sẽ có thuốc hay phương pháp làm tăng sinh chất béo màu nâu – một giải pháp trong phòng ngừa, điều trị bệnh béo phì, ĐTĐ typ2.

Ds. Đông Tây

Nguồn:

http://www.sciencedaily.com
http://www.medicalnewstoday.com